Mentoring, mastermind, trening i coaching – co wybrać?
Na rynku istnieją różne formy wsparcia biznesu – consulting, mentoring, coaching, trening (czyli szkolenie), mastermind i przeróżne ich hybrydy. Czym różnią się te procesy i który będzie najlepszy dla Ciebie? O tym posłuchasz w dzisiejszym odcinku.
Kliknij w odtwarzacz poniżej, żeby posłuchać szesnastego odcinka podcastu Oswajam Online dla twórców cyfrowych, edukatorów i soloprzedsiębiorców, którzy przedzierają się przez tą internetową dżunglę chcąc zarabiać w sieci na swojej wiedzy i pasji.
Podcast znajdziesz też w popularnych aplikacjach – m. in. Apple Podcast i Spotify.
Jeśli gubisz się w różnych rodzajach procesów rozwojowych i edukacyjnych, albo wrzucasz je wszystkie do jednego worka to w tym odcinku postram Ci się rozjaśnić sytuację i wypunktuję różnice między mentoringiem, coachingiem, szkoleniem, mastermindem i konsultacjami oraz powiem Ci czego można po nich oczekiwać.
Czym jest mentoring?
Mentoring to relacja w której osoba bardziej doświadczona (mentor) opiekuje się kimś, posiadającym mniejsze doświadczenie (mentee). Jest to w dużym stopniu proces dydaktyczny – mentor bazując na swojej wiedzy i doświadczeniu prowadzi podopiecznego do celu wskazując najefektywniejszą ścieżkę – zazwyczaj podobną do tej, którą przeszedł sam lub przez którą przeprowadził innych klientów. Dzięki temu mentee może znacznie szybciej realizować swoje plany, niż gdyby próbował szukać rozwiązań samodzielnie.
To proces, na który składa się zazwyczaj kilka spotkań, a mentee wchodzi we współpracę z mentorem z określonym celem (np. wprowadzenie nowego produktu do sprzedaży czy zmiana modelu biznesowego).
Zadaniem procesu mentoringowego jest przyspieszenie działań prowadzących do celu, poprzez ich nakierowanie na precyzyjnie określony wynik oraz wykorzystanie dobrych praktyk i wcześniejszych doświadczeń mentora. Inaczej mówiąc mentee przychodzi do mentora, który w danej dziedzinie osiągnął to to czego aspiruje mentee, a zadaniem mentora jest wskazanie najszybszej i najbardziej efektywnej drogi do osiągnięcia tego celu dla mentee. Mentor może również podzielić się swoim sprawdzonym procesem lub odesłać do jakiegoś innego źródła (np. trenera w danej dziedzinie czy coacha jeśli uzna, że mentee potrzebuje pracy w obszarze mentalnym).
Mentoring może odbywać się też w formule jeden do wielu, wtedy mamy do czynienia z mentoringiem grupowym i jest to zwykle opcja tańsza dla mentee. Trzeba się jednak liczyć z tym, że uwaga mentora będzie rozdzielona między wszystkich członków grupy. Wartością dodaną natomiast będzie możliwość obserwacji jak do podobnych wyzwań podchodzą pozostali.
Kiedy wybrać wsparcie mentora? Kiedy chcesz szybko osiągać swoje cele biznesowo i zamiast próbować samodzielnie wymyślać koło na nowo wolisz skorzystać ze sprawdzonej ścieżki. Mentor będzie Twoim przewodnikiem, który otworzy Ci oczy na do tej pory nieznane rozwiązania i pomoże ulepszyć Twoje pomysły, a także wskaże kolejne kroki.
Prowadzę indywidualne procesy mentoringowe w zakresie tworzenia i wydawania produktów cyfrowych. Bardzo lubię tę formę współpracy, a efekty moich mentee dają mi zawsze ogrom satysfakcji!
Czym jest trening?
Trening to po prostu szkolenie. Celem jest uzyskanie przez uczestnika wiedzy w konkretnej dziedzinie. Trener specjalizujący się w danym obszarze (to mogą być zarówno kompetencje miękkie jak np. asertywność czy negocjacje jak i twarde, czyli typowo techniczne – jak obsłużyć program X albo jak wyklikać reklamę w danym systemie) przekazuje swoją wiedzę, często okraszoną wieloma przykładami i ćwiczeniami. Jego rolą jest doskonalenie odpowiednich umiejętności i zachowań u uczestników szkolenia. Treningi mogą przybierać różną formę – od warsztatów, na których uczestnicy mają przestrzeń do wykonywania ćwiczeń, przez kursy, po wykłady. Nauka może odbywać się na żywo albo w przestrzeni wirtualnej, a szkolenia mogą mieć charakter otwarty (trener prezentuje ofertę i każdy może się zapisać) lub zamknięty (organizacja zatrudnia trenera, który szkoli jej pracowników). W przypadku szkoleń zamkniętych zadaniem trenera jest również ustalenie jakich dokładnie kompetencji brakuje pracownikom. Najczęściej jest to formuła jeden do wielu, choć można korzystać również ze szkoleń indywidualnych, co oczywiście wiąże się ze wzrostem kosztów.
Kiedy wybrać wsparcie trenera? Gdy wiesz co robić, ale nie wiesz jak bo brakuje Ci wiedzy i umiejętności. Np. rozpoznajesz w firmie potrzebę automatyzacji sprzedaży, ale nie wiesz jak technicznie się za to zabrać (a nie chcesz tego zlecać).
Czym jest coaching?
Coaching w Polsce dorobił się dziesiątek tysięcy memów i przeciwników, którzy podśmiewają się choćby na fanpage “Zdelegalizować coaching”. Trochę niesłusznie, bo choć faktycznie (jak w każdej branży) można trafić na partacza czy naciągacza to prawidłowo przeprowadzony proces coachingowy może być niesamowitą dźwignią rozwojową.
International Coach Federation definiuje coaching jako rodzaj partnerstwa z klientem w procesie pobudzającym proces myślenia i kreatywności, który inspiruje go do maksymalizacji osobistego i zawodowego potencjału.
Celem procesu coachingowego jest rozwój potencjału osobistego wystarczającego do osiągania stawianych celów, a nie przekazywanie wiedzy i doświadczeń. Coach nie wskazuje konkretnych rozwiązań, bo nie na tym polega jego rola. Jego zadaniem nie jest uczyć ani doradzać, a wspierać klienta w poszukiwaniu rozwiązań i motywować go do realizacji postawionych przez niego celów. Z tego powodu (w przeciwieństwie do mentora czy konsultanta) coach nie musi mieć doświadczenia w branży swojego klienta – w procesie dąży do wydobycia rozwiązań i strategii z jego wnętrza, a nie z własnych zasobów. Coach nie wskaże rozwiązania, ale pomoże zdefiniować prawdziwe źródło problemu.
Coachowie pracują z klientami w zakresach związanych z biznesem, rozwojem kariery, finansami, zdrowiem i relacjami interpersonalnymi, a także w zakresie szeroko rozumianego wellbeingu.
Mówi się, że coaching to sztuka zadawania pytań i zdecydowanie coś w tym jest!
Kiedy wybrać wsparcie coacha? Gdy nie potrzebujesz nowej wiedzy ani umiejętności, ale partnera w procesie, który skłoni do refleksji i choć nie da Ci rozwiązań na tacy, to pomoże wydobyć Twój ukryty potencjał i zidentyfikować (oraz zburzyć) blokady rozwojowe.
Czym jest konsulting?
Konsulting, czyli doradztwo nie jest formą procesu rozwojowego, w przeciwieństwie do pozostałych omawianych w tym wpisie form wspierania biznesu. Doradca koncentruje się na konkretnym problemie, a nie na osobie, która z nim przyszła czy na firmie jako całości. Konsultant pomoże Ci rozwiązać konkretny problem w firmie (np. przeprowadzenie rekrutacji) i zaprezentuje różne możliwości wraz z ich potencjalnymi konsekwencjami. W pełnym procesie (zwykle w większych organizacjach) konsultant przeprowadzi audyt, zdiagnozuje problem i przygotuje instrukcję działania.
Konsultacja w potocznym biznesowym znaczeniu to po prostu jednorazowe spotkanie ze specjalistą w danej dziedzinie, który na podstawie przekazanych mu informacji pomoże Ci rozwiązać konkretny problem.
Kiedy wybrać wsparcie konsultanta? Jeśli wiesz już, czego potrzebujesz i szukasz po prostu konkretnych odpowiedzi czy procesów, a nie chcesz tracić czasu na szukanie ich samodzielne.
Czym jest mastermind?
O mastermindach pisałam szerzej tutaj i tutaj. W telegraficznym skrócie mastermind to kilkuosobowa (optymalnie 4-6 osób) grupa wsparcia, która spotyka się regularnie i z jednej strony motywuje się wzajemnie do działania, a z drugiej daje bezpieczne miejsce na dzielenie się swoimi pomysłami i wspiera w rozwiązywaniu problemów. Spotkania przebiegają według ustalonej struktury i są moderowane albo przez członków grupy (na zmianę) albo przez zewnętrznego moderatora lub mentora, który dba o zachowanie porządku i pilnuje, by potrzeby każdego z uczestników zostały zaopiekowane podczas spotkania, a czas nie przeciekał przez palce.
Jeśli chcesz przez 12 tygodni popracować nad swoim biznesem online ze mną i 3-4 inspirującymi osobami, które mają podobne do Ciebie wyzwania biznesowe, to zapisz się na listę zainteresowanych najbliższą edycją.
Kiedy wybrać wsparcie grupy mastermindowej? Gdy potrzebujesz wymienić doświadczenia i zderzyć pomysły z kimś, kto jest na podobnym etapie rozwoju biznesu. Zamiast zamęczać najbliższych swoimi biznesowymi rozterkami możesz zyskać dostęp do osób, które nie są Twoją bezpośrednią konkurencją, ale jednak napotykają podobne problemy. Zyskujesz kilka dodatkowych głów, które służą swoim doświadczeniem i pomysłami. To oczywiście jest wymiana obustronna, bo Ty również dajesz pozostałym członkom grupy swoje wsparcie.
Groch z kapustą
Gdyby rynek sztywno trzymał się powyższego podziału pewnie nie byłoby zamieszania. Ale biznes podąża za potrzebami ludzi i pojawiają się na rynku różne formy procesów rozwojowych dla biznesu, które stanowią hybrydy wyżej opisanych procesów.
Popularną hybrydą jest mastermind z mentorem – poza pracą grupy i ich wymianą doświadczeń w dyskusji bierze także udział osoba bardziej doświadczona, która ma większą wiedzę w danej dziedzinie niż uczestnicy i chętnie sią nią dzieli z grupą. Mentor musi się wykazać dużą uważnością w takim procesie, żeby dać przestrzeń na wypowiedź członkom grupy i nie zmienić masterminda w “one man show” ze sobą w roli głównej. Sprawne manewrowanie między rolą moderatora i mentora będzie tu kluczowe dla przebiegu procesu. Procesy mastermindowe, które prowadzę są właśnie taką hybrydą. Z jednej strony jako moderator dbam o zaopiekowania potrzeb wszystkich członków grupy i sprawuję pieczę nad przebiegiem spotkania, z drugiej jako mentor służę swoją radą i biorę udział w grupowej burzy mózgów i poszukiwaniu rozwiązań.
Często również programy szkoleniowe zawierają elementy grupowego mentoringu (spotkania na żywo z autorem produktu bądź innym ekspertem z możliwością zadawania pytań i uzyskania porady) lub są uzupełnione o mastermindy (tworzone spośród uczestników szkolenia). Popularną praktyką jest tworzenie różnych pakietów wokół głównego produktu edukacyjnego (np. kursu czy szkolenia) umożliwiające bliższą współpracę autorom (mentoring lub konsultację) lub czynne przerabianie i wdrażanie w czyn materiału edukacyjnego w grupie (mastermind).
Wielu mentorów ma również uprawnienia i certyfikacje coachingowe i prowadzi procesy, które czerpią z obu tych form – nie tylko zapewniają wsparcie merytoryczne, ale również mentalne. W tym przypadku kluczowe będzie na początku procesu szczegółowe ustalenie czego oczekuje i potrzebuje klient, a później trzymanie się określonej roli.
Niektórzy też po prostu błędnie używają tych nazw podążając za trendami lub zwyczajnie nie mając świadomości własnego błędu. I tak gdy ktoś oferuje mastermind dla 30 osób (w jednej grupie) to z góry możemy założyć, że to forma grupowego mentoringu albo szkolenia na żywo, bo raczej ciężko o równorzędny udział wszystkich uczestników przy takiej ilości osób.
Oczywiście jedna osoba może łączyć kompetencje i coacha i mentora i trenera, ważne jednak żeby świadomie potrafiła się między nimi przełączać i transparentnie komunikowała w swojej ofercie czego może oczekiwać klient.
Podsumowanie
Dobrze można te różnice zilustrować na matrycy oddziaływań edukacyjnych, której jedna oś rozciąga się między swobodą a dyrektywnością w sposobie przekazywania wiedzy, a druga między gotowymi rozwiązaniami (gotowa figura), a kreatywnością (domykanie figury). Pierwsza oś to proces uczenia się i dochodzenia do zmiany, druga dotyczy procedur i algorytmów oraz przebiegu procesu.
Podsumowując – coaching i mentoring to procesy rozwojowe skupione na Tobie (lub Twojej firmie), ten pierwszy będzie Cię wspierał mentalnie i czerpał z Twoich zasobów, ten drugi wskaże Ci sprawdzone rozwiązania i będzie towarzyszył w ich wdrażaniu. Zazwyczaj realizowane są indywidualne, ale w pewnych przypadkach mogą być również procesami grupowymi. Trening (szkolenie) i konsulting skupione są na uzupełnieniu luki w wiedzy lub kompetencjach oraz rozwiązaniu konkretnego problemu, z którym się borykasz. Mastermind to szczególna forma procesu rozwojowego realizowanego w grupie, w której wszyscy członkowie są równi – tyle samo dają od siebie, co czerpią od pozostałych.
Podczas warsztatów dla moderatorów mastermindów, w których brałam udział, jeden z uczestników dokonał świetnej obserwacji, która zapadła mi w pamięć – podczas konsultacji notuje konsultant (i później przekazuje swoje wnioski), podczas mentoringu notatki robi mentee (czyli podopieczny mentora), a na mastermindzie notują wszyscy. To bardzo proste, a zarazem niezwykle trafne podsumowanie różnic między tymi formatami.
Jeden komentarz